Elektrikler Gidince

Bu hafta Nisan sonunda İber Yarımadası'nda yaşanan büyük elektrik kesintisinin kentsel yaşamı nasıl etkilediğini konuşuyoruz.

ulas bayraktar

May 14, 2025

Merhabalar, bir hafta gecikmeyle yayına hazırlayabildiğim haftalık Kent Rasathanesi’ne hoş geldiniz. Bu hafta önce İspanya ve Portekiz’deki yangınla başlıyoruz turumuza. Sonrasında da kafe, bar ve restoran haberlerine geçiyoruz.

Buyrun…

Elektriksiz Kentlerin Kaosu

28 Nisan 2025 Pazartesi günü, İspanya ve Portekiz'de Avrupa'nın son 20 yıldaki en büyük elektrik kesintisi yaşandı. Bu kesinti, milyonlarca insanı etkileyerek ulaşım, iletişim ve günlük yaşamı durma noktasına getirdi. Böylece gündelik yaşamda elektriğe ne kadar bağımlı olduğumuzu görmüş olduk.

https://www.theguardian.com/world/2025/apr/30/no-one-knew-what-to-do-power-cuts-bring-chaos-connection-and-revaluation-of-digital-dependency?

Elektriksiz ama Şenlikli

Elektriksiz kalınca kentin olağan yaşamı dursa da bunu şenliğe çevirenler, dans edenler, tanıdık tanımadık birlikte vakit geçirenler, birbirleriyle yardımlaşanlar da eksik olmamış. Böylece kara gün sımsıcak bir dayanışma ve kamusallığa bürünebilmiş.

https://www.reddit.com/r/allinspanish/comments/1kaskm9/10hour_blackout_in_spain_chaos_in_the_streets_j/?utm_source=pocket_saves&rdt=61327

Mahalle Kafeleri

Keşke böylesi birliktelik ve dayanışma halini istisna olmaktan çıkarsak da günlük hayatı da şenlikli kılabilsek. Yerel, toplum odaklı kafelerin sadece birer kafe olmanın ötesinde, topluluk bağlarını güçlendirmedeki, yerel ekonomileri desteklemedeki, sürdürülebilirliği teşvik etmedeki ve yerel kültürü beslemedeki kritik rolünü akılda tutup onların kıymetini bilsek mesela.

https://momentumcoffee.org/blog/community-centric-coffee-shops-why-local-cafes-matter

Bilgisayarsız Kafeler

Kafelerin kamusallaşma bakımından potansiyelinden bahsetsek de pandemiden bu yana bu mekanların özel çalışma alanlarına dönmüş durumdalar. Bazı kafe sahiplerinin buna karşı atmosferi ve gelirlerini korumak amacıyla aldıkları önlemlerden bahsediyoruz.

https://www.theguardian.com/technology/2025/mar/17/laughter-not-laptops-cafe-culture-fights-back-against-keyboard-invaders

Kafe Görünümlü Mağazalar

Kafelerin bir yaşam tarzına evriliyor olmasına lüks perakende zincirleri de ilgisiz kalamamış gibi görünüyor. Muji, Aritzia ve Ralph Lauren gibi lüks mağazalar kendilerini birer tür üçüncü mekan haline getirmek için kahveyi kullanmaya başlamışlar.

https://www.fastcompany.com/91302263/why-does-every-retailer-have-a-coffee-shop-now

Kripto Barlar

Kafe barlar bir yaşam tarzının ötesinde siyasal tercihlerin de simgesi haline geliyor. Örneğin kendisini "canlı bir bitcoin topluluğu" barı olarak tanımlayan Pubkey’nin Washington D.C.’de hem de Cumhuriyetçilerin favori mekanlarından olan bir barına yerine şube açıyor olması kriptonun ABD yönetimi nezdinde anaakımlaşmakta olduğunun bir işareti olarak yorumlanıyormuş.

https://www.theverge.com/cryptocurrency/633590/crypto-bar-pubkey-washington

Aile Yerimiz Var, Ailelerimiz Yok

Bir zamanlar Amerikan yaşam tarzının önemli bir parçası olan gündelik restoran zincirlerinin 21. yüzyılda sürekli bir düşüş içinde olduğunu öğreniyoruz. Çünkü aileler yoğun programları ve artan maliyetler nedeniyle dışarıda oturarak yemek yeme geleneğinden vazgeçiyorlarmış. Dışarıda yiyenler de "özgünlük" ve "sorumlu" gıda seçenekleri arayışı içinde geleneksel zincirlerin yerine fast-casual (hızlı gündelik) restoranları tercih ediyorlarmış.